Η γερμανική εμπειρία ποινικοποίησης της κουκούλας

Την ώρα που η Ελλάδα συζητά την ποινικοποίηση της κουκούλας, η Γερμανία την εφαρμόζει επί 20 χρόνια. Η αποτίμηση της γερμανικής εμπειρίας: η απαγόρευση της κουκούλας είναι αναποτελεσματική και προβληματική η εφαρμογή της

Η Γερμανία είναι μία από τις λίγες χώρες που εφαρμόζουν το σχετικό μέτρο στην αυστηρότερη ίσως εκδοχή του. Ο Χέριμπερτ Πράντλ, νομικός, αρχισυντάκτης του τμήματος εσωτερικής πολιτικής της εφημερίδας Süddeutsche Zeitung επισημαίνει ότι «η πράξη έδειξε ευθύς εξαρχής πως όταν επεμβαίνει η αστυνομία και προσπαθεί να συλλάβει κάποιους κουκουλοφόρους η υπόθεση κλιμακώνεται και πως από την άποψη της τακτικής της αστυνομίας είναι αντιπαραγωγικό».

Το άρθρο 17α του Νόμου περί συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων στη Γερμανία αναθεωρήθηκε το 1989 απαγορεύοντας σε όσους συμμετέχουν σε ανοιχτές συγκεντρώσεις και δημόσιες διαδηλώσεις «τη χρήση αντικειμένων που προορίζονται για την παρεμπόδιση της εξακρίβωσης της ταυτότητας» του διαδηλωτή. H αναθεώρηση έγινε από την τότε κεντρο-δεξιά κυβέρνηση Χέλμουτ Κολ με φόντο τις διαδηλώσεις των αντιπάλων της ατομικής ενέργειας στο Βάκερστντορφ της Βαυαρίας.


Βοηθάει την αστυνομία, όχι τη δικαιοσύνη

«Πολύ σύντομα ανέκυψαν περίεργες διαμάχες για τους όρους», λέει ο κ. Πραντλ. «Πότε κάποιος είναι κουκουλοφόρος; Όταν προστατεύομαι; Όταν φορώ ένα χοντρό άνορακ και ένα κράνος μηχανής για να προστατευτώ από τα γκλοπς των αστυνομικών; Όλα αυτά οδήγησαν πολύ γρήγορα στο να έχουμε βεβαίως έναν νόμο, αλλά η πρακτική δυνατότητα εφαρμογής του να είναι περίπου στο μηδέν.

Η νομική χρησιμότητα της απαγόρευσης αμφισβητήθηκε ήδη από τα δικαστήρια. Η νομολογία διόρθωσε ουσιαστικά στην πορεία την απαγόρευση, που σε μερικές περιπτώσεις είχε οδηγήσει σε τραγελαφικές καταστάσεις με ορισμένους αστυνομικούς να θεωρούν κάποιους κουκουλοφόρους και να τους συλλαμβάνουν ενώ άλλοι στους ίδιους κουκουλοφόρους να δείχνουν ανοχή.

Περιττή η ειδική διάταξη

Στην επισήμανσή ότι η Ελλάδα προσανατολίζεται σε ένα ηπιότερο μοντέλο, με την κουκούλα να εκλαμβάνεται ως επιβαρυντικό στοιχείο σε τελεσθέν αδίκημα, ο Πραντλ θεωρεί εντελώς περιττή τη θέσπιση ειδικής διάταξης. Επέμβαση της αστυνομίας σε διαδήλωση 14 Φεβρ. 2009 στη Δρέσδη.Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: Επέμβαση της αστυνομίας σε διαδήλωση 14 Φεβρ. 2009 στη Δρέσδη. «Εάν πρόκειται να θεωρηθεί μόνο επιβαρυντικό στοιχείο, πιστεύω ότι δεν χρειάζεται ειδική διάταξη. Πάντα ένας δικαστής μπορεί να το λάβει υπόψη. Σίγουρα και στην Ελλάδα για τα ποινικά αδικήματα δεν υπάρχουν φιξ ποινές. Για τα αδικήματα που διαπράττει ένας διαδηλωτής προβλέπεται η ανώτατη ποινή, φυλάκιση ενός ή δύο χρόνων, και η κατώτατη. Σε αυτό το πλαίσιο, ο δικαστής όταν αναζητά την ενδεδειγμένη ποινή, μπορεί πάντα να συνυπολογίσει τις ειδικές συνθήκες, όπως η κουκούλα, ως επιβαρυντικό στοιχείο. Χρημάτισα δικαστής προτού γίνω δημοσιογράφος. Μπορώ σε κάθε περίπτωση να το συνυπολογίσω, δεν χρειάζομαι ειδική απαγόρευση.», λέει ο Πραντλ.

Δαμόκλειος σπάθη

Η γερμανική εμπειρία δείχνει ότι η ποινικοποίηση της κουκούλας είναι ένα ακόμα μέτρο στην κατεύθυνση της περιστολής βασικών δικαιωμάτων. «Διότι, εάν ποινικοποιήσω την κουκούλα, αν ανεβάσω τον πήχη της απαγόρευσης, τότε επικρέμεται τρόπον τινά μία δαμόκλειος σπάθη πάνω από ένα θεμελιώδες δικαίωμα. Δεν μπορώ να λέω ‘ναι μπορείτε να ασκήσετε το δικαίωμά σας, αλλά προσοχή εδώ έχω μια απαγόρευση, εκεί έχω μια άλλη απαγόρευση. Με αυτό τον τρόπο αποτρέπονται οι πολίτες από την άσκηση ενός θεμελιώδους δικαιώματος», λέει ο Χέριμπερτ Πραντλ, όταν για παράδειγμα κάποιος σκέφτεται να πάει σε μια διαδήλωση για να μην τον «πάρει η μπάλα» όντας δίπλα σε κάποιο κουκουλοφόρο.


DEUTSCHE WELLE